رصد خانه مراغه ۷۵۰ سال پیش به همت خواجه نصیر الدین طوسی بنا شد، اما این روز‌ها ناخوش احوال است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رصدمراغا ، پوشش بیرونی این اثر تاریخی مدت هاست پاره شده و هنگام بارندگی، برف و باران به داخل آن نفوذ می‌کند.
با این که سال‌های گذشته برای نگهداری و احیای این اثر تاریخی بی بدیل، طرح‌ها و اعتبارات زیادی از جمله برای اصلاح پوشش بیرونی آن، نصب پلانتاریوم، خانه سازی و ایجاد امکانات رفاهی تصویب شده، اما به درستی اجرا نشده است.
با این اوصاف آیا شایسته است که چنین اثر تاریخی بی نظیر و بی بدیل، دستخوش ناملایمت‌ها و سوء مدیریت‌ها شده و به مرور و با گذشت زمان، از بین برود؟!
مظفری، یکی از پژوهشگران مرکز نجوم و اختر فیزیک مراغه می‌گوید: اگر مجموع دایره المعارف‌های بزرگ تاریخ علم را مرور کنیم، مشاهده می‌کنیم که یک مدخل کاملا مستقل به نام مراغه دارد و آن هم فقط و فقط به خاطر فعالیت‌های نجومی بوده که در رصد خانه مراغه انجام می‌شده است.
او اضافه می‌کند: بدون شک اگر در زمان حمله مغول، شخصی همانند خواجه نصیر وجود نداشت، احتمالا همه میراثی که از قرون سوم و چهارم هجری قمری وجود داشت، امروز به دست ما نمی‌رسید چرا که این شخصیت بزرگ با گردآوری دانشمندان عصر خود، زیج ایلخانی را در رصد خانه مراغه فراهم و به زبان فارسی نگارش کرد و اطلاعات جامعی را برای آیندگان به یادگار گذاشت.
رییس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مراغه می‌گوید: بقایای برج‌های رصد خانه مراغه که از دل خاک بیرون آمده است، درست نیست که اقدام خاصی بر روی آن‌ها انجام شود، چرا که این آثار فقط جنبه باستان شناسی داشته و هویتی است.
طالبی به برنامه‌هایی که میراث فرهنگی قصد دارد نوروز سال ۹۷ در تپه تاریخی رصد خانه مراغه اجرا کند اشاره می‌کند و می‌گوید: با نصب تابلو‌های راهنمای گردشگری، استقرار راهنمایان گردشگری و هموارسازی مسیر دسترسی به رصدخانه، در تلاشیم این اثر تاریخی را بیشتر و بهتر به گردشگران معرفی کنیم.
قطع یقین با این اقدامات، حال و روز ناخوش رصد خانه مراغه، به سلامت و خوشی ختم نمی‌شود چرا که به قول معروف” خانه از پای بند ویران است خواجه در بند نقش ایوان است”
از این رو رصد خانه تاریخی مراغه برای بازیابی هویت علمی و تاریخی گذشته خود، به ردیف اعتباری ویژه نیازمند است تا هم از خطر نابودی، نجات یابد و هم دوباره سرزنده و احیا شود.
گفتنی است خواجه نصیرالدین طوسی ملقب به استاد البشر و عقل حادی عشر و معلم ثالث، سال ۵۹۷ هجری قمری در مشهد مقدس به دنیا آمد.
خواجه در همه علوم متداول آن زمان، از مفاخر و بزرگان به شمار رفته و به علت هوش زیاد و غایت دانش و بینش، شهره آفاق بود و خدمات اسلامی و ایرانی او زبانزد خاص و عام است.
او به دستور ناصرالدین عبدالرحمان (حکمران اسماعیلی مذهب مهستان) به «الموت» رفت و سال ۶۵۴ هـ ق. که الموت به دست مغولان و هلاکوخان افتاد، خواجه نصیر، وزارت او را قبول و به این وسیله مغول خونخوار را با عقل و تدبیر خود، تحت نفوذ در آورد.
به امر هلاکو، رصدخانه بزرگ مراغه را تأسیس و با همکاری دانشمندانی که به دربار هلاکو دعوت کرده بود به اختراع و ساخت و نصب دستگاه‌های لازم برای رصد ستارگان اقدام کرد که این کار ۳ سال به طول انجامید.
رصدخانه مراغه از چنان دستگاه‌های پیشرفته و دقیقی ساخته شده بود که تا ۳۰۰ سال بعد در غرب استفاده می شد، خواجه نصیر کتاب زیخ ایلخانی را هم در این زمان تالیف کرد و تا پایان عمرش یعنی حدود ۱۵ سال، اطلاعاتی در مورد ستارگان را در زیج نوشت.
خواجه آثار جاویدان دیگری هم از خود به یادگار گذاشته است همانند: اخلاق ناصری در حکمت علمی و اخلاق، شرح اشارات در فلسفه، تحریر مجسطی در ریاضیات، تجرید العقاید در فن کلام، تحریر اقلیدس در هندسه، اساس الاقتباس در منطق، اوصاف الاشراف در اخلاق، رساله آغاز و انجام در مبدأ و معاد، رساله جبر و اختیار و ….
این دانشمند بزرگ روز دوشنبه؛ ۱۷ ذی الحجه سال ۶۷۲ هجری قمری در سن ۷۵ سالگی وفات کرد و او را بر اساس وصیتش در کاظمین دفن کردند و در پاسداشت یاد و خاطره او، 5 اسفند در تقویم کشورمان را به نام او و روز مهندسی ثبت کرده اند.
منبع : خبرگزاری صداوسیما
Saturday, 20 April , 2024